Kerkstempel Hervormde Gemeente Well-Ammerzoden [1]

Kerkstempel

Het kerkstempel van de Hervormde Gemeente Well-Ammerzoden (rechts zichtbaar) werd ter gelegenheid van Kerkepad 1986 ontworpen met de volgende motivering.

Het startpunt van de gedachtegang is de Ruïnekerk van Ammerzoden. Deze wordt versymobliseerd met een tweetal gekanteelde dwarsbalken. Een kanteel is een getande bovenrand van een vestingmuur. Dat de balken ‘gebroken’ zijn duidt zowel op de ruïne van de kerk, als op het wapen van de heren Van Arkel, de vroegere eigenaars van kasteel Ammersoyen, dat tegenover de Ruïnekerk ligt.
Ook het wapen van de voormalige gemeente Ammerzoden bevat deze ‘gekanteeld gebroken balken’.[2]

Gemeentewapen AmmerzodenWapen voormalige gemeente Ammerzoden

De combinatie van de kerkelijke gemeente Well en Ammerzoden (en vanouds ook Wordragen) en de verklaring van de ‘V’ in het kerkstempel voert ons (opnieuw) naar de oude kerk van Ammerzoden. Alleen lijkt het erop dat de ontwerpers van het kerkstempel zich op dit punt ergens in hebben vergist.
In een eerdere toelichting van het kerkstempel staat namelijk dat de ruïnekerk in Ammerzoden oorspronkelijk – vóór de Reformatie – toegewijd was aan Vitus, óf aan Victor.[3] Dit is echter niet het geval.[4] Zouden de ontwerpers per abuis de kerk in het Limburgse Well erbij hebben betrokken? Die is namelijk wel gewijd aan Vitus, en heet de St. Vituskerk.
In ieder geval betekent ‘victor’ in het Latijn ‘overwinnaar’ en verwijst het in die zin weer naar Jezus Christus, die met zijn opstanding uit de dood de Overwinnaar is.

KeperDe (heraldische[5]) letter V, een omgekeerde keper[6], is nu als ‘verbindende’ schakel over de gebroken balken geplaatst. Kortom: Christus is de verbinding tussen Well en Ammerzoden, waar de kerkelijke gemeente twee kerkgebouwen heeft om samen te komen.

Bij dit alles wordt verwezen naar het bijbelboek Ezechiël, hoofdstuk 40. In/vanaf dat hoofdstuk wordt beschreven hoe de profeet Ezechiël een visioen krijgt. Daarin ziet hij de nieuwe tempel, die de Joden na de Babylonische Ballingschap in opdracht van God weer in Jeruzalem moesten bouwen, zodat Hij weer een huis had om in te wonen. Het gehele tempelcomplex heeft een vierkanten grondvorm. Vierkant is het teken van volmaaktheid.[7]
Deze omschrijvingen over de tempel en het vierkanten tempelcomplex is dan ook de reden waarom een vierkant stempel is ontstaan. Het is het symbool voor de volmaakte grondslag van de kerkelijke gemeente, namelijk de alomtegenwoordige God.

Verder is er in het logo – naar analogie van de verwijzing bij Ammerzoden naar dát kasteel – de grondslag te zien van het adellijk huis Slot Well (ook wel Huis van Malsen genoemd), dat een zekere vierkante vorm heeft. Via de Meersloot, de oude rivierbedding van de Maas, stonden vroeger tenslotte de grachten rond het Slot Well weer in verbinding met de grachten rond het kasteel van Ammerzoden. En zo is de cirkel rond.

Symbolisch is het kerkstempel dus een veelheid aan verwevenheden, historisch gefundeerd en ook van betekenis voor onze tijd.

Gemeentewapen MaasdrielWapen gemeente Maasdriel


[1] Deze toelichting is deels overgenomen van een eerdere toelichting op het kerkstempel, dat ter gelegenheid van Kerkepad 1986 op papier is gezet.

[2] En ook het wapen van gemeente Maasdriel (waar gemeente Ammerzoden in op is gegaan) bevat twee kantelen.

[3] Vitus is een heilige in de Rooms-Katholieke Kerk. Het is de vraag of met het alternatief Victor ook een heilige wordt bedoeld(?).

[4] De ruïnekerk in Ammerzoden is oorspronkelijk waarschijnlijk gewijd geweest aan Sebastianus en Maria.

[5] Heraldiek (ook wel wapenkunde genoemd) onderzoekt het ontstaan van familiewapens.

[6] In een dakconstructie is een keper een rib waar een dak op steunt. In dit geval verwijst het naar de nok van een dak.

[7] In het laatste bijbelboek, Openbaring, hoofdstuk 21, wordt omschreven hoe de heilige stad Jeruzalem uit de hemel neerdaalt op aarde, wanneer Gods hemelse rijk aanbreekt. Die stad is eveneens vierkant/omheind door een vierkant aan muren. Maar een tempel is er niet, omdat God zelf dan de tempel is. Kortom: een tempel is niet nodig, omdat de stad wordt vervuld met Gods aanwezigheid zelf.